The Corpse Bride - wat ligt er zo diep verborgen?

Een intrigerend en mysterieus verhaal spookt al dagen in mijn hoofd rond. Afgelopen week had ik dat verhaal eindelijk opgeschreven en op mijn blog gezet, toen het na publicatie op wonderbaarlijke wijze verdween. Ik kon het nergens meer vinden. Waar was het gebleven? Bizar. Nu... een paar dagen later, laat ik het niet op me zitten en schrijf ik het alsnog op.

Het verhaal heet The Corpse Bride en het is een oud Oost-Europees/Russisch verhaal.

Tim Burton heeft er in 2005 een animatiefilm van gemaakt, maar die moet ik nog gaan zien. Het verhaal ken ik door het werk van Clarissa Pinkola Estes. Op een van haar audio cd’s vertelt ze het.

Ik heb het voor de gelegenheid vrij vertaald en bewerkt…

The Corpse Bride betekent de lijk-bruid of de dode bruid. Je zou ook kunnen zeggen: de skelettenbruid. Ik houd het op het Bruidslijk. Maar wie een betere vertaling weet… ik hou me aanbevolen.

Het Bruidslijk

Een jongeman is met zijn vriend onderweg naar het dorp van zijn aanstaande bruid waar hij de volgende dag mee in het huwelijk zal treden. In zijn zak bewaart hij zorgvuldig een mooie trouwring. Het is een lange weg langs de rivier en als de avond valt, slaan ze hun kamp op. Ze praten en drinken wat, verheugen zich op het feest en filosoferen over wat het is om getrouwd te zijn.

Op een gegeven moment ziet de aanstaande bruidegom een benige, wittige tak uit de grond omhoog steken. Hij maakt er grappen over en in de jolige bui die hij heeft, schuift hij de trouwring die hij bij zich heeft aan het takje en grapt: ‘Hiermee neem ik u tot vrouw, ik beloof u trouw te zijn en u te steunen in voor- en tegenspoed, tot de dood ons scheidt.' 

Na het uitspreken van de trouwbelofte, loopt hij bij wijze van ritueel drie maal om de tak heen. Zijn vriend ligt dubbel van het lachen.

Maar dan gebeurt er iets vreemd. De aarde barst open en een hele arm wordt zichtbaar. De tak behoort aan een skelettenhand toe. En dan wordt er een graf zichtbaar waar een dode vrouw uit verrijst, gekleed in een kapotte zijden trouwjurk, die haar armen uitstrekt naar de jonge bruidegom.

‘Aaaah, mijn man! Nu we getrouwd zijn, zal ik leven!’ roept ze schril.

De mannen schrikken zich rot en zetten het op een lopen. Ze rennen langs de rivier in de richting van het dorp. Daar aangekomen bonzen ze op de deur van de Rabbi, die met een slaperig hoofd de deur open doet.

‘Rabbi, help me’, smeekt de bruidegom. ‘Ik heb iets stoms gedaan.’ 

Hij vertelt het hele verhaal. 

‘Het kan toch niet zo zijn dat dit huwelijk geldig is?! Het was een grap.

‘Tja,’ zegt de Rabbi. ‘Als jij inderdaad de huwelijksbelofte hebt uitgesproken, je hebt de ring om haar vinger gedaan en je hebt het ritueel van drie maal een rondje lopen uitgevoerd, dan ben ik bang dat je er niet meer onderuit kunt.’

Dan zweeft het bruidslijk de ruimte binnen en klemt zich vast aan de bruidegom. ‘Nu horen wij bij elkaar’, klinkt haar ijle stem.

Op dat moment komt ook de echte bruid binnengestormd. ‘Je bent er al! Wat is hier in godsnaam aan de hand?’

De bruidegom maakt zich los van het bruidslijk en legt uit wat er aan de hand is.

De echte bruid kijkt naar het bruidslijk en neemt haar in zich op.

Dan ademt ze diep en glimlacht. Ze strekt haar handen uit en legt ze in de benige koude skelettenhanden van het bruidslijk.

‘Kom maar,’ zegt ze. En ze pakt het bruidslijk op en neemt het in haar armen. Ze loopt ermee naar buiten. 

De bruidegom, zijn vriend en de Rabbi volgen haar in verbijstering.

De jonge bruid brengt het bruidslijk terug naar het graf aan de oever van de  rivier. Ze legt haar teder neer.

‘Stil maar,’ zegt ze. ‘Je kunt nu rusten, je hoeft je geen zorgen meer te maken, ik zal je dromen leven en je inzichten verspreiden, ik beloof het je. Rust nu.’

Het bruidslijk vleit zich neer. De aarde vormt weer een graf.

En de bruid lacht  naar haar aanstaande en omhelst hem. Ze beleven een onvergetelijke huwelijksdag en leven nog lang en gelukkig.

Wat een mysterieus, spookachtig verhaal! Het raakt me heel diep. Aanvankelijk wist ik niet waarom, maar door het opschrijven drong de betekenis zich aan mij op.

Het bruidslijk staat voor alle weggestopte, niet erkende inzichten, dromen. Misschien wel voor diep weggemoffelde genialiteit en creativiteit. Als je dat aanraakt - of er een verbinding mee aangaat - kan dat een aardverschuiving te weegbrengen. Het kan je verontrusten, je bij de keel grijpen omdat je ER IETS MEE MOET.

Weglopen en het ontkennen heeft dan geen zin. Omarm het, kalmeer het en beloof dat je de dromen en ideeën tot leven zult brengen.

Dat is de voorwaarde voor een vruchtbaar leven.

P.s. heb de dvd van Tim Burton zojuist bij Bol besteld!

Automatisch schrijven is goed voor de gezondheid

En dan begin ik te schrijven, en het doet er niet toe waarover, want het is zo mooi, ik struikel achter mijn woorden aan en druk langzaamaan door tot aan mijn kern... Virginia Woolf.

De eerste keer dat ik 'automatisch' - of vrij - leerde schrijven, was tijdens mijn opleiding aan de Akademie voor Expressie eind jaren 70. Creatief schrijven was nog jong in Nederland en er werd volop mee geëxperimenteerd. Ons associatief vermogen werd in de schrijflessen geprikkeld en 'automatisch schrijven' hoorde bij een van de opdrachten, herinner ik mij. Anderen noemen deze techniek 'vrij schrijven'. of 'jezelf losschrijven'.
'Zet je pen op papier, begin te schrijven zonder enige bedoeling, schrijf door, ook al weet je niets meer. In dat geval schrijf je gewoon 'ik weet het niet meer', 'ik weet het niet meer'... net zo lang tot er zich weer wat aandient; dan schrijf je weer verder. Non stop, zonder oordeel, het hoeft niet goed te zijn of diepgang te hebben. Alles is goed. Ik zet de wekker op 10 minuten. Begin nu!' 
Zo luidde ongeveer de instructie van de docent.

We begonnen en verrasten onszelf. Aanvankelijk zuchtend en steunend, want waar gaat dit naar toe...  schreven we toch gehoorzaam  door. En aan het einde van de 10 minuten troffen niet alleen juweeltjes aan, het had ook een soort bevrijdende werking op ons systeem. We voelden ons vrolijker (want wat een grappen borrelen daar op uit dat onbewuste), vrijer (we doen gewoon lekker maar wat...) en creatiever (wat een vondsten!).

De technieken van het automatisch schrift gebruik ik sindsdien en ik raad het ook altijd iedereen aan. Oké, er zijn wel eens perioden dat ik het niet doe of heel onregelmatig, maar de bevrijdende werking ervan ken ik te goed om het helemaal te verwaarlozen. Het werkt in ieder geval goed in tijden dat ik ergens mee zit of ergens last van heb. Maar ook altijd als voorbereiding op creatief werk. Vrij schrijven helpt mij de hotline met mijn ziel te herstellen.
Later las ik Julia Cameron (The Artist Way), die ook pleit voor iedere morgen drie pagina's non stop schrijven en zij geeft woorden aan wat ik al lang wist. Ergens zit een creatieve bron die aangeboord kan worden, maar dan moet je eerst je innerlijke criticus van je schouder af krijgen. Kritiek, oordelen, gepieker en je emoties kunnen je systeem zo vergiftigen, dat er geen letter meer op papier komt.

In mijn boek 'De held in je eigen verhaal' schrijf ik dit:
'Ikzelf begin bijna iedere morgen met het schrijven van drie of vier bladzijden in een schrift. Dat heb ik geleerd van Julia Cameron. In haar bekende boek The Artist Way stelt zij dat de ‘ochtendpagina’s’ het voornaamste instrument vormen bij het herstellen van het contact met de creatieve bron. Hiermee ontmasker je de negatieve, kritische, weigerachtige, terughoudende, rationele criticus die jou influistert dat je het maar beter niet kunt doen, die jouw talenten in twijfel trekt, die je in je slachtofferrol houdt of die je woede in stand houdt. Het schrijven werkt uitstekend, het geeft me veel inspiratie en ideeën en ik het raad het altijd iedereen aan. Koop een dik schrift en schrijf iedere ochtend, voor of na het ontbijt drie pagina’s helemaal vol. Het maakt niet uit waarover. Begin met te beschrijven hoe je je voelt, waar je zit, waar je aan denkt, wat je dwars zit; spit een thema uit, schrijf je verlangens op. Het hoeft nergens aan te voldoen, het mag slecht geschreven zijn. Niemand zal het lezen, het is alleen een instrument...
Ook al ben je geen schrijver, deze techniek is heel behulpzaam als het gaat om het onderhouden van het contact met je ‘wezen’ en het bevorderen van de creativiteit. Stephen Covey schrijft: ‘Schrijven is een psychoneurale activiteit, waarmee je een brug kunt slaan tussen het bewuste en het onbewuste.’ Door schrijven wordt je gedachtewereld uitgekristalliseerd.'

Nu las ik dit weekend een artikel in de Ode die als kwartaalbijlage bij NRC Handelsblad verscheen. Inge Schilperoord schrijft in het artikel 'de ontdekking van de woordenschat' over de Amerikaanse psycholoog James Pennebaker, auteur van 'The secret Life of pronouns'.
Wat blijkt nu... vrijschrijven is niet aleen goed voor je creativiteit, het is ook goed voor je lichamelijke gezondheid! Pennebaker doet onderzoek naar de verbijsterende relaties tussen woordgebruik, schrijfmethodes en gezondheidseffecten.

Pennebaker was al jaren geïnteresseerd in hoe psychische factoren een rol spelen bij uiteenlopende ziektes. En er kwam een relatie uit naar voren: de relatie tussen ziekte en het geheimhouden van emotioneel ingrijpende ervaringen.
Pennebaker deed vervolgens onderzoek naar de effecten van schrijven en het gebruik van woorden op het verbeteren van de gezondheidstoestand. De controlegroep moest 15 minuten schrijven over een emotioneel ingrijpende situatie. Al na twee weken bleek deze groep op alle fronten beter te functioneren dan de andere groep, minder aspirine nodig te hebben en betere cijfers te halen.
Niet alleen huisvrouwen, studenten, maar ook maag- en kankerpatiënten, veteranen, mannen in een zwaar bewaakte gevangenis deden mee. Keer op keer bleek de groep die schreef beter te worden en dat was zelfs meetbaar in het lichaam: een lagere hartslag, en bloeddruk, sterker werkende T-cellen, minder cortisol in het bloed.
De spelregels zijn: stel jezelf zo min mogelijk regels, schrijf 15 minuten per dag, schrijf alles op wat er in je opkomt, wees 100% eerlijk naar jezelf, maak je geen zorgen over schrijfstijl of woordkeuze, maar probeer al schrijvend verbanden te vinden door jezelf steeds vragen te stellen en ongestoord door te schrijven.

Leuk die Pennebaker. Grappige naam ook in dit verband.

Teamdag met hoge funfactor

Het gebeurt vaker. Ik word benaderd met de vraag of ik - al of niet met één van mijn leuke collega's - een  heidag willen faciliteren voor een team van een bedrijf of instelling.

Er is een uitgebreide briefing. Er zullen ca 50 tot 70 mensen komen en het is de bedoeling dat het een inspirerende dag wordt waar het teamgevoel wordt versterkt, de basis moet worden gelegd voor een nieuwe identiteit en bij voorkeur moet er ook nog een cultuuromslag plaatsvinden. Ze willen iets met storytelling of theater. Maar dat is het niet alleen. De manager, of het hoofd van de afdeling wil ook nog het jaarplan of een visie kwijt.
Overige instructies: graag een hoge funfactor!

Het is me nogal niet wat wat voor een dag.

Laatst heb ik zo'n opdracht geweigerd. Je kunt niet alles in een dag. Daarvoor is een heel traject nodig, met veel tijd, aandacht en zorg. Maar die tijd - en dat geld - was er niet, dus daarom deed ik het niet.
Moet ik nu weer weigeren?

De vraag achter de vraag (in scenariotermen: de subtekst) is duidelijk. Men is op zoek naar zingeving, meer geluk, verbondenheid, passie en inspiratie, maar door de waan van de dag, door de werkdruk, door de bedrijfsstructuren, systemen is er te weinig ruimte voor creativiteit. En nu wil men dat op een dag even recht zetten. Ze mogen een dag buitenspelen, krijgen een lolly, maar moeten dan weer over tot de orde van de dag.

Met een heidag verander je natuurlijk geen systeem, laat staan een logge bureaucratie. In één dag creëer je geen blijvend geluk. Maar toch houdt de vraag me bezig: hoe kunnen we de passie en de inspiratie weer terugkrijgen op de werkvloer? Wat kan ik doen?

Waarom halen zoveel mensen hun schouders op als je ze vraagt of ze plezier hebben in hun werk? Waarom hebben zoveel mensen te maken met depressies of een burn-out? Waarom moet alle creativiteit en inspiratie in één dag gepropt worden?

Een bekende parabel geeft inzicht in deze kwestie.

Een man maakt een wandeling door een vreemde stad en loopt langs een bouwput waar drie mannen aan het werk zijn. Hij vraag aan een van de mannen: wat doe je? De man antwoordt: 'ik stapel stenen.' De wandelaar vraagt het aan de andere bouwvakker en die antwoordt: 'ik bouw een muur.' 

Dan vraagt hij het aan nummer 3 en die antwoordt: 'ik bouw een kathedraal.'

Kijk, deze derde man is geïnspireerd en weet waar hij voor werkt. Als je plezier hebt in wat je doet, en je je hebt het gevoel dat je iets waardevols bijdraagt aan iets wat groter is dan jijzelf, dat je een deel bent van een groter verhaal dan krijgt je werk zin en betekenis. Als je weet waar je het allemaal voor doet, kan in één klap het gevoel van zinloosheid over zijn en de burn out voorbij. Omdat er een hoger, inspirerend doel is. Dat doel zorgt voor elan, voor vreugde en vaart.

Ik stel voor dat we de begrippen 'winst', 'verdienen', 'waardering', 'groei' anders gaan invullen. Niet meer letterlijk maar symbolisch. Laten we naar verhalen zoeken over wat ieders unieke waarde is en wat de winst op langere termijn voor de wereld is.

Ik heb besloten dat ik het toch doe. Ik ga die dag faciliteren.

Tijdens de dag ga ik op zoek naar verhalen over wat het werk betekenisvol maakt. Ik ga op zoek naar waar ze trots op zijn.

We gaan op zoek naar de kathedraal die ze met elkaar bouwen.
Dan volgt de passie en inspiratie hopelijk vanzelf.

Een vrouw te zijn...

t.g.v. Internationale Vrouwendag 2012


Toen God De Vrouw schiep was hij op de zesde dag nog laat aan het werk.

Een engel kwam langs en zei: Waarom duurt het maken van deze zo lang?

En God antwoordde: Heb je alle specificaties gezien waaraan voldaan moet worden voordat ze af is?

Ze moet afwasbaar zijn, maar mag niet van plastic zijn gemaakt. Ze heeft meer dan 200 bewegende onderdelen die allemaal vervangen moeten kunnen worden. Ze moet op veel soorten voedsel functioneren, meerdere kinderen tegelijk kunnen omarmen en een knuffel kunnen geven die een geschaafde knie kan helen maar ook een gebroken hart. En ze moet dit alles kunnen doen met slechts twee handen.”

De engel was behoorlijk onder de indruk:

Met maar twee handen....dat is onmogelijk! En dit is het standaard model?! Dit is teveel werk voor één dag... wacht u tot morgen en maak haar dan af.

Dat wil ik niet, zei God. Ik ben zo dichtbij de vervolmaking van deze schepping. Dit zal de favoriet van mijn hart zijn.

Ze kan zichzelf genezen als ze ziek is en ze kan 18 uur per dag werken.

De engel deed een stap dichterbij en raakte de vrouw aan.

Maar u heeft haar zo zacht gemaakt!
Ze is zacht, zei God, Maar ik heb haar ook sterk gemaakt. Je kunt je niet voorstellen wat ze allemaal kan verdragen en te boven kan komen.

Kan ze denken? vroeg de engel. 

God antwoordde:

Ze kan niet alleen denken, maar ook redeneren en communiceren.

De engel raakte de wang aan van de vrouw....

Maar God, het lijkt wel of deze schepping lekt! U heeft haar te zwaar belast. 

Ze lekt niet....het is een traan, corrigeerde God.

Waar dient dat voor?” vroeg de engel.

En God zei: Tranen zijn haar manier om uitdrukking te geven aan haar verdriet, haar twijfel, haar liefde, haar eenzaamheid, haar lijden en haar trots.

Dit maakte een grote indruk op de engel: God, u bent geniaal. U heeft aan alles gedacht. De Vrouw is echt fantastisch!

En dat is ze!

De Vrouw heeft krachten die de man blijven verbazen. Ze kan omgaan met moeilijkheden en een zware last dragen.

Ze heeft blijdschap, liefde maar ook een mening.

Ze glimlacht als ze het uit zou kunnen schreeuwen.

Ze zingt wanneer ze zou kunnen huilen, huilt wanneer ze gelukkig is en ze lacht wanneer ze bang is. 

Ze vecht voor datgene waarin ze gelooft. Ze staat op tegen ongerechtigheid. En ze neemt geen genoegen met 'nee' als ze een betere oplossing ziet.

Ze geeft zichzelf helemaal zodat haar familie door kan gaan.
Ze neemt haar vriend mee naar de dokter als ze angstig is. Haar liefde is onvoorwaardelijk.

Ze huilt als haar kinderen iets hebben bereikt. 
Ze is gelukkig als haar vrienden het goed hebben.

Ze is blij als ze hoort van een geboorte of trouwerij.

Haar hart is gebroken als een verwant of vriend doodgaat. Maar ze vindt altijd de kracht om door te gaan met het leven.

Ze weet dat een kus en een omarming een gebroken hart kunnen helen.

Er mankeert alleen een ding aan haar....

Ze vergeet wat ze waard is..