Zijn of niet zijn... Het wel en wee van onze mentale flipperkast

Hamlet vraagt zich in zijn beroemde monoloog af het beter is door te gaan met leven en de kwelling van het woedend lot te verdragen of... te sterven, te slapen. Hamlet speelt met de gedachte uit het leven te stappen. Eén dolkstoot en daarmee van alles af zijn. Ja, dat lijkt hem wel wat.

Hamlet wordt gekweld door zijn gedachten. Want niet alleen is het leven een zware last, dat wat daarna komt is ook onzeker en vervult hem met angst omdat hij het niet kent. Hamlet twijfelt. En hij voelt zich een lafaard omdat hij niet kan kiezen.

Twijfel en angst maken van ons lafaards. Kordaatheid, ondernemingslust en zwier worden om zeep geholpen door gepieker. Hoe vaak zitten we niet vast in onze kop met onze zorgen, angsten en twijfels. Door het getob en geneuzel lopen we voortdurend achter onszelf en de feiten aan óf we lopen er op vooruit.

Bij obstakels en conflicten willen we het liefst onder de dekens kruipen tot het voorbij is. Slapen is verblijven in een prettig niets. Waar niets van ons wordt verlangd, waarin we kunnen dromen, waarin de tijd geen rol speelt, waar onbegrensde mogelijkheden zijn. Juist als het leven lastig wordt, verlangen we naar dat koesterende niets.

Hoe veeleisender het leven, hoe rustelozer het verstand. Het flippert en fladdert heen en weer van verleden naar toekomst. En met deze dwangmatige activiteit worden bergen giftig afval geloosd in de vruchtbare grond van onze geest. Deze idiote flipperkast produceert bij een 'normaal' iemand zo’n 60.000 gedachten (plus bijbehorende gevoelens) per etmaal waarvan 95% betrekking heeft op het verleden en meestal negatief is. 

Deze tirannie lijkt op een grammofoonplaat die is blijven hangen. We herkauwen en herkauwen en de bijbehorende gevoelens die die gedachten oproepen laten je weten dat je nu niet gelukkig bent en dat geluk hoogstwaarschijnlijk ergens in een denkbeeldige toekomst ligt. Waarmee je jezelf natuurlijk voor de gek houdt omdat geluk nooit in de toekomst ligt.

Als het dan ook nog eens tegen zit en je hebt een zware tijd of je bent gestrest, hebt slecht nieuws ontvangen of er wordt druk op je uitgeoefend, kan het zijn dat je gedachten somber worden. Dat is vervelend want somberheid veroorzaakt een zware en tragere energie dan vrolijke en lichte gedachten. Als je dus niet oppast, zet je een negatieve spiraal in gang en beroven sombere gedachten de geest van zijn natuurlijke kracht en als het lang doorgaat verwonden ze je ziel.

Wat belangrijk is om te weten is dat datzelfde gekmakende brein tegelijkertijd enorm krachtig en creatief is. Er zijn voorbeelden van meesters in het verre oosten die met hun geestkracht hun hartslag kunnen vertragen, die weken zonder slaap kunnen of op een spijkerbed kunnen liggen zonder pijn te voelen. Er zijn nu wetenschappelijke experimenten die aantonen dat waar de gedachten gaan de energie volgt. Denk maar eens aan je linkervoet. Er stroomt onmiddellijk energie naar toe. Ook voorbij de fysieke grenzen. Gedachten zijn in feite allemaal deeltjes energie. Golflengte, vibratie. Als je blij bent en je hebt vrolijke gedachten of verliefde gevoelens, dan is je energie heel licht en schijnt een hoge trilsnelheid te hebben. In tegenstelling tot negativiteit en angst die de energie laten indikken en stollen.

Pessimistische, angstige of sombere mensen creëren daarmee een andere realiteit dan optimistische mensen, gewoon omdat ze hun leefomstandigheden anders interpreteren en waarderen. Hun overtuigingen over hoe het leven werkt is anders. Ze ontmoeten daardoor makkelijker negativiteit omdat het hun vibratie is. Het kan wekenlang slecht weer zijn, er kan een oorlog uitbreken, de omstandigheden kun je niet beïnvloeden, maar je mindset wel. Ook om die reden is het belangrijk meester te worden over je brein.

Ons brein regeert ons leven, maar kan nauwelijks bestaan zonder verleden en toekomst. Alleen het moment ‘Nu’ is bedreigend voor je verstand. Ga maar na... al die momenten dat je volledig opging in een activiteit, muziek, een vrijpartij, een meditatie, schilderen, schrijven. Al die momenten dat jezelf verloor, raakte het ik-besef op de achtergrond. Alleen op die momenten begint je verstand grip te verliezen.

Doe daarom dingen die je leuk vindt, en geniet iedere dag. Luister naar Ella Fitzgerald, speel die sonate van Beethoven, ga een half uur rennen door het bos. Spelen, ademen, bewegen... Dat stimuleert de dopamine en vergroot je innerlijke rust, je spontaniteit en je creativiteit. (Geluk dus!)

Wij, trotse bezitters van het omnipotente brein, hebben de opdracht de regie in handen te houden en ons niet gek te laten maken. Speel, schrijf, zing... om meester te worden over de tijd, over je brein en daarmee over je persoonlijke geluk.

‘Wat je ook kunt doen of droomt te kunnen, begin ermee. Stoutmoedigheid bergt genialiteit, kracht en magie in zich’. Goethe

De onderneming als olifant - de kracht van storytelling

De onderneming als olifant

de kracht van Storytelling

            ‘Wat is dat eigenlijk ‘storytelling in organisaties’, vraagt mijn zoon van 23, als ik met hem in een Amsterdams café, bij een goed gemaakte cappuccino, verslag doe van mijn meest recente avonturen.

            ‘Is dat ‘in’ of zo? Wat doe je daar eigenlijk?’

            Hij kijkt er een beetje besmuikt bij.

            Toen ik zo oud was als hij en net zo onafhankelijk, idealistisch en creatief, vond ik het bedrijfsleven verdacht (want kapitalistisch) en saai (kantoren en streepjespakken). Wij wijdden ons aan de kunsten en aten droog brood. Die tijd is al lang voorbij. Bedrijven zijn niet saai meer. Er zijn steeds meer organisaties, die de wereld echt mooier en beter willen maken met hun producten of diensten en niet meer alleen voor het geld gaan. Wij ontmoeten bezielde ondernemers en leiders die een bijzonder verhaal te vertellen hebben.

            Bezieling en passie, daar gaat het om in deze nieuwe eeuw en daar horen verhalen bij. Ik geef mijn zoon een aantal bekende voorbeelden: Denk bijvoorbeeld aan Ben & Jerry’s of aan Steve Jobs van Apple. Deze voorbeelden spreken hem uiteraard aan. Hij leest het boek ‘De hele olifant in beeld’ van Marja de Vries en maakt deel uit van een jonge onafhankelijke en creatieve generatie die weet dat de schijnzekerheden van de vorige eeuw met het materialistische en mechanistische paradigma als basis stuk voor stuk ontmanteld gaan worden. Het is een generatie die alleen nog maar die dingen doet die goed voelen of innerlijk kloppen. Niet zomaar een studie doen met het oog op de toekomst, maar de vraag stellen: wie ben ik in essentie en wat wil ik ten diepste?

            In het nieuwe wereldbeeld van deze jonge mensen gaat het om authenticiteit, om inspiratie, om ontwikkeling van bewustzijn, om flow en creativiteit. En niet langer meer om resultaat, geld, status. Wie ben ik, wat wil ik en waar ben ik naar toe op weg? En: klopt het wat ik doe?

            Deze vraag wordt niet alleen door jonge creatieven gesteld maar ook in toenemende mate door ondernemingen. Zelfonderzoek dus en verhalen uitwisselen over hoe we de wereld zien en wat ons drijft. Door die uitwisseling ontstaat niet alleen ruimte om te zien dat er ook andere perspectieven op de werkelijkheid bestaan, maar biedt ons ook de mogelijkheid onszelf te profileren. De verschuiving van het oude, ons bekende wereldbeeld naar het nieuwe wereldbeeld vindt plaats op basis van ‘wat werkt’ en ‘je hart volgen’.

            Het lijkt erop dat alleen waardegedreven ondernemingen en gepassioneerde ondernemers het redden in deze tijden van crisis. Al het oude stort in. In de vorige eeuw dachten we dat er geen ziel bestond, dat de levende natuur en de beschaving door toeval waren ontstaan. Maar langzamerhand komen we er achter dat de mens als bezield wezen in staat is tot zijn eigen werkelijkheid te creëren – als hij zijn unieke talenten inzet. 

            In dit nieuwe wereldbeeld past storytelling heel goed omdat we aan iedereen in de organisatie dezelfde vraag stellen. Wat is jouw verhaal? Het gaat niet meer om what is in it for me? Maar wat is jouw unieke bijdrage aan de wereld. Daar had Kennedy het in de vorige eeuw al over: ‘Don’t ask waht your country can do for you, but what you can do for your country’ . ‘Omdenken’, noemen sommige mensen dat.

            Om in dat nieuwe wereldbeeld mee te draaien is in eerste instantie zelfkennis nodig. Wie ben je, wat zijn je talenten en wat wil je ermee? Als je daar antwoord op kunt geven, heb je gelijk een authentiek verhaal en creëer je strategieën en scenario’s voor de gewenste toekomst.

            Wat wij in bedrijven doen is op zoek gaan naar de verhalen van mensen die samen deel uitmaken van een grote geheel, hun perspectief op de onderneming en hun toegevoegde waarde. Dat werkt verbindend en versterkend naar binnen en naar buiten. De verhalen vertellen haarfijn wie de organisatie in wezen is, wat de toegevoegde waarde is, maar ook waar de valkuilen liggen. Dus weg met al die geldverslindende adviseurs en dikke onderzoeksrapporten. Organiseer vertelsessies, huur een scenarioschrijver en klaar is de kees. Ik vertel hem van onze sessies bij Independer.nl, de Universiteit Utrecht, bij Duyvis Wiener en Bugaboo international. Onvergetelijke verhalen komen naar boven en die vertellen meer dan een rijtje kernwaarden.

            ‘En wat is het effect dan?’

            Tja, hoe leg je de functie, het effect en de beleving van storytelling uit? Dat is net zo’n vraag als: wat is een olifant?

            De oude soefieparabel, waar ook Marja de Vries in haar boek mee begint, legt die complexiteit goed uit: Er was eens een stad waar alle inwoners blind waren. Op een dag kwam er een koning met zijn hofhouding naar deze stad. Deze koning bezat een olifant, die hij gebruikte om ontzag af te dwingen bij de mensen.
De blinden popelden om de olifant te zien en een paar renden vooruit om te ontdekken wat het was. Ze betastten de olifant. De blinde die het oor aanraakte riep: ‘Het is een groot, ruw ding, zo groot als een tapijt.’ De andere blinde die de slurf vast had: ‘ Het is een rechte en holle pijp.’ Degene die een poot onderzocht zei: “Het is krachtig en stevig, zoals een pilaar.” 
Ieder van hen had op de tast een gedeelte van het lichaam van de olifant onderzocht. Maar geen van hen kon het geheel zien. Ieder vormde een eigen beeld van het geheel. Maar de optelsom van hun belevingen benaderde de werkelijkheid al een stuk beter. De olifant is de optelsom van alle verhalen over de olifant.

            Vertaald naar een bedrijf is de olifant de identiteit en de cultuur ineen. De olifant is de grote Corporate Story. En alle verhalen van iedereen die bij die olifant is betrokken, vormen samen het grote geheel.

            Dat is een fascinerend onderzoek. Het gaat om allerlei soorten verhalen: verhalen over hoe het ooit begonnen is, de verhalen van de oprichters, de pioniers, maar ook verhalen van nieuwkomers, van fiasco’s, van topmomenten, klantverhalen, toekomstdromen.

            Verhalen verzamelen uit het hart van een bedrijf of organisatie zorgt ervoor dat de mensen die in de organisatie werken het geheel beter gaan snappen, zich verbinden met de identiteit en de cultuur en gaan begrijpen wat de kracht en de unieke waarde van het bedrijf is.

            Als je alle verhalen onderzoekt komen er vanzelf thema’s, archetypes, oerdilemma’s naar boven drijven en die creëren samen de grote Corporate Story. Storytelling gaat nu juist niet over ‘meningen’, ‘bewijs’ en ‘feiten’ of slimme, schreeuwerige commerciële boodschappen. Het stimuleert leiders, werknemers, organisaties om met een open houding de identiteit (de essentie) en de cultuur te onderzoeken en op basis van al de verhalen tot inzicht te komen en daarmee zichzelf of het bedrijf goed te profileren.

            Storytelling is een totaalpakket voor interne en externe communicatie. Want als je weet wie je bent en wat je wilt, weet je ook wat je moet doen, welke werknemers je aan moet trekken en van wie je afscheid moet nemen en wat de volgende stap is naar de gewenste toekomst. Iedereen die deel uitmaakt van de grote olifant moet een gezonde cel of een goed functionerend deel van het grote geheel zijn.

            ‘En waarom vragen ze jullie eigenlijk?’ vraagt mijn zoon.

            ‘Omdat wij verhalenvertellers zijn en door de wol geverfd als het gaat om het creëren van plotlijnen, karakters, helden en omslagpunten.’ We hebben jarenlang kilometers gemaakt op langlopende dramaseries, toneelstukken, filmscripts en columns.  Wij weten dat een crisis in een verhaal noodzakelijk is en dat die kan leiden tot inzicht en innovatie. In feite is een bedrijf net een langlopende dramaserie: er zijn hoofdkarakters en bijkarakters, er zijn lange lijnen en korte lijnen, er zijn wetten en regels. De Corporate Storybible © helpt bedrijven de hele olifant in beeld te brengen dus.

            ‘Leuk’, zegt mijn zoon.

            Ik zie dat de besmuikte uitdrukking op zijn gezicht plaatsgemaakt heeft voor interesse.

            We bestellen nog zo’n perfecte cappuccino en een kort moment vraag ik me af welk bedrijf deze koffiebonen importeert en wat voor verhaal deze organisatie nu weer heeft.

Mieke Bouma (innessence – scenario-storytelling, training) en Marciel Witteman (Singelscripts- story productions) zijn facilitators Storytelling in organisaties. Beiden hebben een ruime ervaring in het schrijven voor tv, film, fictie en non-fictie en delen, naast de liefde voor schrijven, de passie voor het begeleiden, inspireren en coachen van mensen en bedrijven in hun ontwikkelingsproces. Mieke Bouma en Marciel Witteman hebben hun eigen expertise, maar ook jaren samengewerkt in de TV wereld.

tweedaagse masterclass storytelling&leiderschap

Voor managers en professionals die hun effectiviteit willen vergroten met behulp van storytelling, hebben Astrid Schutte van StoryVentures en Mieke Bouma de tweedaagse masterclass ‘Storytelling & Leiderschap’ ontwikkeld. In 2011 zijn er twee masterclasses: op 19 & 20 mei en op 6 & 7 oktober.

Mieke: Volgens mij belde jij mij ruim een jaar geleden op. Het was heel toevallig, want ik had net je boek herlezen. Ik dacht: Oh wat leuk! Want ik vind ‘Corporate Stories’ een heel goed boek. Helder en met prachtige voorbeelden.

Astrid: Ik mailde je omdat ik je naam was tegengekomen op internet op de site van Manfred van Doorn, die bezig is met leiderschap & films. Daar stond dat je ook corporate stories maakte. Dat vind ik interessant vanwege je scenarioachtergrond. Ik was zelf net gestart met een scenariocursus bij de Scriptschool en zag hoe beeldend scriptschrijvers moeten werken om een goed script te kunnen schrijven. Ik was benieuwd hoe dat in je aanpak terugkwam.

Mieke: We hebben vrij snel afgesproken te gaan praten bij ‘Zussen’ in Utrecht. Op onze eerste ontmoeting volgden er al snel meer. Het was steeds inspirerend. Ik had al snel het idee dat we op dezelfde golflengte zaten en dat we complementair zijn. Ik kom zelf uit de creatieve, intuïtieve dramahoek. Jij hebt een scherpzinnige geest en bent secuur en degelijk. Maar ik merkte ook  dat je een grote passie voor verhalen hebt.

Astrid: Mij trof je warme persoonlijkheid. Daarnaast ben ik altijd op zoek naar  manieren om mijn corporate story-trajecten verder te ontwikkelen en effectiever te maken. Volgens mij heb ik toen voorgesteld om samen een masterclass ‘Storytelling & Leiderschap’ te ontwikkelen. In de corporate story-trajecten die ik deed was ik er achter gekomen hoe belangrijk de rol is van leiders in een organisatie als het gaat om het verhaal van de organisatie te vertellen. Die inzichten wilde ik vertalen in een masterclass. Gelukkig zei je meteen ‘ja’. Waarom eigenlijk?

Mieke: Heel veel mensen hebben het over ‘de kracht van verhalen’ en dan klinkt het als een soort truc. Maar dat is het niet. Verhalen kunnen enorm helpen als je een bedrijf wilt transformeren tot een organisatie waar de mens centraal staat. Leiderschap zou moeten gaan over verhalen delen, luisteren naar elkaar, maken dat iedereen telt omdat je zo de voorwaarden schept voor succes. De tijden van top down-aansturing zijn voorbij. Omdat we in zo’n ingewikkelde maatschappij leven is zelfsturing en leiderschap, ook op de vierkante meter, belangrijk om te kunnen veranderen. Dat leiderschap wakker maken in iedereen die een verschil wil maken in de wereld, is mijn missie. Wat heb jij eigenlijk met leiderschap?

Astrid: Vroeger dacht ik dat leiders en managers identiek waren. Maar als journalist kwam ik ook veel managers tegen die geen leiders waren, maar vooral uitvoerders van wat hun bazen dicteerden. Ik had vaak een hekel aan de poeha waarmee de beroepsgroep zich soms omgeeft. Mensen die een heldere visie hebben en die goed kunnen uitdragen, zoals Barack Obama zijn leider omdat ze een verhaal hebben dat anderen inspireert. Dat verhaal nodigt anderen uit zich aan die visie te verbinden waardoor je samen doelen kunt bereiken die je alleen nooit zou kunnen halen.
kijk voor meer info op www.innessence.nl